Als je Titus vraagt om een theatervoorstelling over jullie relatiecrisis te maken, antwoordt hij: ‘Ik vind het vreselijk, maar ik doe het voor jou.’ Waarom moest je deze voorstelling maken?

“Ik deed hem een aantal voorstellen: of we gaan samen op dansles, of samen op tantra of samen in therapie. ‘Jij mag ook iets verzinnen zolang we maar ergens iets doen wat onze relatie onderzoekt.’ Al die drie opties wees hij af en op een gegeven moment dacht ik -Adelheid knipt in haar vingers- het theater!”

Waarom het theater?

“Toen ik Titus net ontmoette, hadden we een leuk gesprek over een verschil tussen ons. Hij zei: ‘Ik kan op deze planeet maar op één manier leven: dat is in de kunsten. Dat is voor mij het gebied dat ik snap, waar ik de dingen kan veroveren, waarin ik de dingen kan aanraken en onderzoeken. Daar wil ik altijd blijven.’

“Ik kon dat helemaal volgen, maar bij mij zit het accent op net een andere dimensie. Ook ik verkeer op deze aarde supergraag in het domein van de kunsten, maar daarbinnen onderzoek ik wanneer het leven de kunst kan worden. Daar waar je de kunst van het leven gaat verstaan en niet het leven in de kunst.

Door een voorstelling over onze relatiecrisis te maken, kon het verhaal zowel in Titus’ context van de kunsten als in de mijne bestaan. Die zin ‘Ik vind het vreselijk maar ik doe het voor jou,’ is in werkelijkheid nooit gezegd; Titus zei onmiddellijk: ‘Ja, ik doe het!’”

En toen begon het maakproces…

“Ik dacht: Ik heb voor ons relatieonderzoek Lineke nodig, omdat zij de ex van Titus is. En ikzelf heb George nodig, omdat hij een groot vermogen heeft om dingen aan de kaak te stellen als er collectieve verlegenheid uitbreekt.” En we hebben Luk Perceval nodig als regisseur, omdat hij in staat is die hele autobiografie van ons vier met z’n hart op te pakken en vorm te geven.”

“We hebben met z’n vijven, inclusief dramaturg Lauren Rissik, afgesproken: we gaan iets onveiligs doen, dus dan moeten de voorwaarden van de repetitieruimte veilig zijn.

We begonnen elke ochtend bij de koffie eerst met: ligt er nog ruis van gister? Kwamen er thuis na de repetitie echo’s? ‘Oh dat deed me pijn’; ‘dit zit me niet lekker’; ‘daar raakte ik verlamd en heb ik me niet goed kunnen uiten’.’ Soms duurde het uren voor we daaruit waren. Pas daarna konden we de vloer weer op. Het werkte supergoed! Ook al waren we verdrietig of razend, we gaven ruimte aan de ander.”

Was er ook iets off limits? Aan dit oud zeer kom je niet?

“Nee, je hebt vaak pas door dat je een wond voelt als die ineens wordt aangeraakt. Je weet dat van tevoren helemaal niet. Wij waren allemaal heel erg bereid dat het mocht worden aangeraakt. Dat neemt niet weg dat er af en toe flink gevloekt wordt.”

Je deelt je intieme en persoonlijke onderzoek voor een publiek. Waarom is die openbaarheid zo belangrijk?

“Voor mij zit er vrijheid in de openbaarheid. Zoals Jules Deelder groot in Rotterdam op de flat schreef: ‘De omgeving van de mens is de medemens.’ De spiegeling van mezelf in jou, dat maakt dat ik besta. Daardoor leer ik. Als ik me daarin veilig weet en op mijn gemak ben, dan ontdek ik dingen. Mensen op hun gemak zeggen vaak: ‘God, ik zeg dit voor het eerst hardop tegen jou, en daardoor begrijp ik mezelf ook ineens.’ Dat doet de openbaarheid voor mij.”

“Op je gemak leren zijn met wie je bent, zou net zo belangrijk moeten zijn als leren fietsen. Maar we krijgen daar geen tools voor. Wij worden opgevoed met het idee dat je meteen iets aan jezelf moet veranderen. Soms loop ik door de supermarkt en ga ik tellen hoe vaak een ouder tegen een kind ‘nee’ zegt. ‘Nee niet aan zitten, nee niet doen, nee niet zo hard.” Wat als je dat kind laat gaan en anders leidt. Want ik telde 26 keer het principe van een nee. Dat is laten we maar zeggen… de verkeerde acupunctuur. Soms zie ik in het Vondelpark iemand tegen zijn hond tekeergaan. Dan loop ik erop af en zeg: ‘Hallo, ik ben de advocaat van uw hond; ik werk pro deo.’” Adelheid lacht: “Daar heb ik dan enorme zin in!”

Wat heeft het maken van deze voorstelling jou geleerd?

“Het eerste wat in me opkomt is de onmetelijke schoonheid van publieksreacties. Ik ben een roker, dus het publiek dat het eerste het theater verlaat treft me vaak aan op het trottoir. Daar heb ik dan zulke leuke gesprekken mee. Ik heb mensen ontmoet van wie het verhaal niet letterlijk zo ging als in de voorstelling, maar waarvoor het proces energetisch totaal herkenbaar was. Zij voelen dan meteen als zussen op de wereld. Ik houd ervan om geen hiërarchie te hebben. Om dat wat binnenin speelt altijd bij de ander te mogen zien.”

“Het publiek is de meest waardevolle vreemdeling. Je erdoor laten bekijken is kwetsbaar, maar ik vind dat de mooiste zijnstoestand.”

Rijsen&Rooxman, DeDikkeMuiz&Sjors is gemaakt, het persoonlijke onderzoek is afgerond. En nu?

“Ik dacht direct, een volgend onderzoek: ‘Wie wordt mijn volgende geliefde? Dus mijn research is begonnen. Ik voer gesprekken met mannen. Ik ben mezelf aan het installeren om op een dating app te komen. Iets wat ik nooit eerder deed, maar nu begin ik dus aan mijn onderzoek. Wat ik zie bij die apps is dat je jezelf neerzet met leuk-leuker-leukst-ervaringen en foto’s. Ook bij daten wordt weer van jou gevraagd: kleur het in, en met de mooiste kleuren die je hebt. Mijn ideaal is: kleur het in met wie je bent, en voel je op je gemak en helemaal goed zoals je bent.”

Word alles bij jou een werk?

“Ik neem mijn staat van zijn altijd mee in mijn werk, omdat mijn werk mijn leven is. Ik zou niet weten wat ik anders zou moeten doen. Ik ben mens en ik wil zo goed mogelijk snappen wat mens-zijn inhoudt. Door te leven in de kunsten, de kunst van het leven te gaan verstaan.”