3. in gesprek | THEATER MAKEN IN MAROKKO
DOOR FANNY KUITENBROUWER
Theatergezelschap Female Economy reist af naar de Marokkaanse kustplaats Tanger om een 14-daagse workshop in radicale intimiteit te geven. De adoptiemethode is een maakmethodiek die aan de basis ligt van vele voorstellingen en theaterprojecten uit de koker van Adelheid en houdt in dat theatermakers en wijkbewoners radicaal intiem samen met elkaar leven, bij elkaar overnachten en voorbijgaan aan ‘visite’. Zij leveren zich werkelijk uit aan de Ander om, in het aangezicht van die Ander, zichzelf intensiever te leren kennen. Die werkelijke ontmoeting staat centraal en vormt de basis voor een performance van vervlochten levens en perspectieven.
Onder de deelnemende kunstenaars zijn leden van de Marokkaanse muziektheatergroep Kabareh Cheikhats die afgelopen zomer een maand bij Female Economy in residentie waren voor een artistieke uitwisseling. We vroegen Myriam naar hoe zij in de voorbereiding op de workshop te werk is gegaan en gingen met Ghassan en Amine in gesprek over hoe het is om kunstenaar te zijn in Marokko en wat zij in zichzelf hebben ontdekt tijdens hun adopties.
Myriam kent de geschiedenis van het Marokkaanse theater, maar was benieuwd naar de huidige staat van het theaterveld en ging op onderzoek uit. Ze ontdekte dat het Marokkaanse theater veelal traditioneel is en er weinig ruimte is voor experiment; bij Kabareh Cheikhats herkende ze dezelfde lust tot onderzoek die ze van Female Economy kent. Myriam: “De Franse invloed op het culturele veld in Marokko is nog steeds groot. Kabareh Cheikhats is op zoek naar het culturele Marokko van vóor de Franse overheersing met hun ode aan de traditionele vrouwelijke performers, de Cheikhats.”
Ghassan licht toe: “Theater is in Marokko gekomen met de Franse overheersing maar was tot 1923 verboden voor de lokale bevolking. Daarna werd het in de handen van de Marokkanen een middel om zich tegen de koloniale overheersing te verzetten. Dus toen de Fransen in 1956 vertrokken, erkende de nieuwe Marokkaanse regering de kracht van dit wapen van verzet, door het theater te gaan controleren. Ze zijn daar niet helemaal in geslaagd want in de jaren zeventig ontstond onder invloed van de Hippiebeweging overal amateurtheater. In dat klimaat ben ik opgegroeid.”
Maar dat is inmiddels helemaal onmogelijk gemaakt. Ghassan: “Zonder officieel document van de staat, ben je geen acteur en ontvang je geen geld. Ik heb wel zo’n document, maar ik vraag nooit geld aan, omdat ik mijn artistieke vrijheid wil behouden. Kabareh Cheikhats is een coöperatie en we verdelen de opbrengsten van onze optredens onder de leden van ons gezelschap.”
Met de theaterworkshop maken tien kunstenaars met tien wijkbewoners van Tanger een scène in het oude centrum van de stad, de Medina. Hoe was deze manier van theater maken voor Ghassan en Amine? Amine: “Ik ben echt geraakt door mijn adoptie en heb me werkelijk gespiegeld gezien in een voor mij onbekende wijkbewoner.” Ghassan vult aan: “Deze manier van theater maken resoneerde heel erg bij ons, omdat het in verbinding staat met de realiteit van de samenleving. Dat is iets wat ons erg aanspreekt en wat wij ook doen met Kabareh Cheikhats. We hadden er al van geproefd tijdens het maken van de voorstelling bij Female Economy in Amsterdam in juli en hebben dat tijdens de workshop verder verdiept met collega performers in ons eigen land.”
Female Economy vond in de Marokkaanse maatschappelijke en culturele organisatie Darna haar kompaan. Darna vond een tiental markante Tanger-bewoners bereid om de Marokkaanse kunstenaars voor twee dagen en een nacht te adopteren in hun huizen. De kunstenaars werden aangedragen door de lokale artistieke partner Spectacles pour tous en Myriam zelf. Hoe heeft Myriam deze partners gevonden en wat is hun rol in de Marokkaanse maatschappij? Myriam: “Ik ben al jaren bezig met het aanleggen van ons netwerk in het culturele veld van Marokko en dat wilde ik ook graag in mijn geboortestad Tanger. Hamza Boulaiz, artistiek leider van Spectacle pour tous, brengt locatietheater met een bus naar de afgelegen dorpen. Darna bestaat al meer dan twintig jaar en ik ken de oprichtster Mounira Bouzid El Alami al sinds mijn jeugd. Ik heb veel respect voor de manier waarop ze bij Darna met cultuur de meest kwetsbare groepen van de stad, zoals straatkinderen, alleenstaande vrouwen en migranten, helpen.”
Myriam: “Samen met mijn artistiek leider, kompaan en vriendin Adelheid maakte ik eind 2021 een research reis naar Marokko. Een mooie reis die de weg vrijmaakte voor dit avontuur en mij sterkte in de rouw om mijn vaders dood begin 2021 en om in mijn stad Tanger de helende kracht van de artistieke creatie te gaan vinden. En dat kreeg nu vorm. We bezochten onze kompanen, want het succes van een samenwerking ligt in een goede voorbereiding en het kunnen aanspreken van het netwerk dat ik de afgelopen jaren heb gebouwd. Ook zijn we ontzettend dankbaar dat de Nederlandse ambassade in Rabat al in een vroeg stadium onze onderneming steunde.”
Ook de beide directeuren van onze lokale kompanen namen als spelers deel aan de workshop: Abdelghani Bouzian, kunstenaar en directeur van Darna en Hamza Boulaiz, artistiek directeur van Spectacle pour tous. Myriam: “Zo hebben we ze in het hele proces kunnen meenemen en hebben ze kunnen ervaren wat onze unieke adoptiemethode inhoudt.”
